Drugie przykazanie kościelne
„Przynajmniej raz w roku przystąpić do sakramentu pokuty”
Pokuta oraz związane z nią nawrócenie i pojednanie jest ważnym elementem Bożej ekonomii zbawienia, a tym samym istotnym punktem programu uświęcenia człowieka realizowanego przez Kościół. Dlatego św. Jan Chrzciciel, przygotowując drogę Chrystusowi Panu, nawoływał: „Nawróćcie się, bo bliskie jest królestwo niebieskie” (Mt 3,2). Jezus swoją działalność rozpoczął również od wezwania: “Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię” (Mk 1,15), a po swoim zmartwychwstaniu zesłał Ducha Świętego na apostołów, aby mieli władzę odpuszczania i zatrzymywania grzechów (por. J 20,22-32).
Kościół zawsze czuwał, by pokuta sakramentalna miała właściwą rangę w życiu chrześcijanina i była właściwie rozumiana. IV Sobór Laterański w 1215 roku ujednolicił praktykę przystępowania do sakramentu pokuty, nakazując aby każdy chrześcijanin po dojściu do lat rozeznania przynajmniej raz w roku spowiadał się i przyjmował komunię św. w okresie wielkanocnym.
W nowej wersji pięciu przykazań kościelnych, przedstawionej w Katechizmie Kościoła Katolickiego, zwraca uwagę fakt ustanowienia osobnego przykazania, poświęconego spowiedzi. W dobie kryzysu korzystania z tego sakramentu, Kościół w ten sposób podkreślił jego doniosłość i konieczność. Poczucie grzechu jest bowiem „termometrem” świadomości moralnej człowieka, czyli poczucia Boga i prawego sumienia. A czasy obecne, w opinii ostatnich papieży, dotknięte są największym grzechem współczesności, jakim jest utrata poczucia grzechu. Jedynym zwyczajnym sposobem, przez który wierny, świadomy grzechu ciężkiego, dostępuje pojednania z Bogiem i Kościołem, pozostaje indywidualna i integralna spowiedź oraz rozgrzeszenie (por. KPK kan. 960). Ten sposób sprawowania sakramentu pokuty nie może ani nie powinien nigdy wyjść z użycia. Nie może też być zaniedbywany w praktyce duszpasterskiej lub zastępowany, bez słusznych powodów przewidzianych w prawie, rozgrzeszeniem ogólnym (absolucją generalną).
Obecne przykazanie drugie, jako dawne czwarte, złączone było z obowiązkiem komunii św. wielkanocnej. Warto zauważyć, że obecnie to przykazanie nie zobowiązuje do korzystania z sakramentu pokuty w okresie wielkanocnym. Katechizm wyraźnie odwołuje się tu do kanonu 989. Kodeksu Prawa Kanonicznego, który mówi: „Każdy wierny, po osiągnięciu wieku rozeznania, obowiązany jest przynajmniej raz w roku wyznać wiernie wszystkie swoje grzechy ciężkie”. Prawo kościelne nie precyzuje, kiedy należy to uczynić. Warto nadmienić, że dla dobra duchowego spowiadamy się również z grzechów powszednich. Sakrament pokuty bowiem nie tylko odpuszcza grzechy ciężkie i karę wieczną, jedna człowieka z Bogiem i Kościołem, przywraca utracone zasługi, ale też niesie spokój sumienia i pomoc w lepszym rozeznaniu własnej duszy. Ponadto wzmacnia on duchowo i uodparnia na zło moralne. Pomaga także przystosować się do właściwego współżycia z drugimi przez chętne pojednanie się z nimi, naprawienie szkód moralnych i materialnych, uczynienie całego swego życia aktem uwielbienia Boga i drogą do osobistej świętości.
Drugie przykazanie kościelne ma na celu zapewnienie godnego przygotowania do Eucharystii przez przyjęcie sakramentu pojednania, który jest kontynuacją dzieła nawrócenia i przebaczenia zapoczątkowanego na chrzcie świętym. Należy dodać, że użytemu w tym przykazaniu sformułowaniu: „przynajmniej raz w roku”, obcy jest minimalizm. Świętości nie można przecież osiągnąć bez życia w ciągłym, a nie tylko sporadycznym zjednoczeniu z Bogiem.
