W musicalu Jesus Christ Superstar spotkanie Jezusa z Herodem jest przedstawione w uderzający sposób. Tetrarcha to pulchny bon vivant, pląsający po sztucznej wyspie, z tłumem klakierów za plecami. Doskonały obraz celebryty.
Nowy Testament opisuje przynajmniej kilka takich postaci. Jak wyglądają sylwetki niektórych?
ten pusty
Kiedyś krążyła w sieci swego rodzaju kpiąca definicja tego, kim jest celebryta. Brzmiała ona: to ktoś znany z tego, że jest znany. Herod, poza tym, że był z łaski Rzymian władcą kilku prowincji, niewiele miał do zaoferowania. Bawił się w polityczne gierki, starając utrzymać na powierzchni światka możnych, choć zależnych od humoru cezara, a w zasadzie pozwalał się popychać w tym zakresie Herodiadzie. Była ona ambitna za ich dwoje. Poza tym tkwił w toksycznym związku, urządzał wystawne uczty, budował miasta i miał słabość do młodych kobiet.
Chciał zobaczyć Jezusa, ale ponieważ Ten na grad pytań odpowiedział milczeniem, Herod Nim wzgardził (zob. Łk 23,11). Odesłał do Piłata, jak się odrzuca gorący ziemniak. Oczekiwał cudów, rozmów, wrażeń, a zderzył się z milczeniem, ponieważ nie szukał prawdy. Wystarczyły mu emocje.
ten zły
Drugą gwiazdą ówczesnej Jerozolimy i okolic, choć raczej jako negatywna postać, był Piłat z Pontu, cesarski namiestnik Judei. Żydzi nienawidzili go za bezwzględność, z jaką postępował, oraz świadome drażnienie ich wrażliwości religijnej, np. przez wywieszanie na murach twierdzy garnizonu znaków legionowych, na których widniały wizerunki bogów. Dodajmy, że twierdza ta znajdowała się tuż obok świątyni.
W ewangeliach Piłat opisany jest jako człowiek, który ma również wiele zalet. Ostatecznie ulega jednak politycznemu szantażowi kapłanów i sanhedrynu, bo patrząc na sprawę Chrystusa, nie dostrzega jej duchowego wymiaru, w końcu jest poganinem. Z nim jednak, odmiennie niż z Herodem, Jezus rozmawia i w tym dialogu słychać – szczególnie jest to widoczne w Ewangelii Janowej – że namiestnik stara się postąpić sprawiedliwie. Jest zdolny do okrucieństwa, ale nie robi tego dla zabawy. Nie jest też głupcem.
On też dopełni liczbę znaków, mających według proroków towarzyszyć śmierci Mesjasza. Nad Jego głową każe przybić tabliczkę z opisem „winy”. Kiedy oburzona starszyzna żydowska próbuje wymusić na nim zmianę treści napisu, Piłat odpowiada z rzymską lakonicznością: „Com napisał, napisałem” (J 19,22). ). To jest jego, dość paradoksalne i nie do końca przez niego samego rozumiane, wyznanie, że wie, co jest prawdą. Godne podziwu jest to, że Piłat chciał wytrwać przy Jezusie, nawet jeśli sporą rolę grało w tej sytuacji jego urażone naciskami ego.
ten religijny
Kolejnym celebrytą ówczesnej Jerozolimy był niewątpliwie Kajfasz. Urząd arcykapłana w czasach Jezusa był kadencyjny. Kandydatów zatwierdzały władze świeckie i zdarzało się, że godność była po prostu kupowana za pomocą łapówek. Za Kajfaszem, oprócz jego głębokiej kiesy, przemawiały także powiązania rodzinne. Był zięciem Ananiasza, człowieka, który wielokrotnie w przeszłości sprawował wspomniany urząd.
Wraz z rodziną ciągnął zyski z handlu świątynnego i odbywającej się na dziedzińcu wymiany pieniędzy. Duchowa władza nad Izraelitami też była czymś nie do pogardzenia. Kult miał dla niego bardziej znaczenie materialne niż był szczerym oddawaniem czci Bogu. Kajfasz i jego rodzina nie chcieli przyjścia Mesjasza, o ile nie byłby to ktoś, nad kim mieliby kontrolę.
Mimo to Bóg potrafił się posłużyć nawet ludźmi o oczach tak zaślepionych bogactwem i ambicją. Kiedy rada starszych obraduje nad sprawą Jezusa, Kajfasz wypowiada proroctwo. Jan Ewangelista komentuje to stwierdzeniem, że arcykapłan uczynił to na mocy pełnionego przez siebie urzędu (J 11,51). Obietnice Boga są nieodwołalne – skoro obiecał, że arcykapłan będzie Jego przedstawicielem wobec ludu, było to prawdą wobec każdego, kto przyjął takie namaszczenie.
ten mądry
Po jednym z aresztowań apostołów przez władze świątyni na temat tego, jak z nimi postąpić, wypowiada się Gamaliel (zob. Dz 5,34–39). Był on rabinem, którego mądrość powszechnie uznawano w Izraelu, nauczycielem Saula, który stał się Pawłem (zob. Dz 22,3). Stworzył znaną w tamtych czasach szkołę rabinacką, a wypracowane przez niego rozstrzygnięcia prawne były stosowane przez wielu Izraelitów.
W przywołanej scenie Gamaliel wykazuje się wyjątkową mądrością. Każe na chwilę wyprowadzić podsądnych, po czym przywołuje kilka przykładów podobnych do tego apostolskiego wystąpienia oraz ich smutne końce. Stwierdza: „Odstąpcie od tych ludzi i puśćcie ich! Jeżeli bowiem od ludzi pochodzi ta myśl czy sprawa, rozpadnie się. A jeżeli rzeczywiście od Boga pochodzi, nie potraficie ich zniszczyć i może się czasem okazać, że walczycie z Bogiem” (Dz 5,39).
Tradycja głosi, że Gamaliel się nawrócił i przyjął chrzest. Całkowitej pewności nie mamy, ale wiemy z dużą dozą prawdopodobieństwa, że jego słowa usłyszał św. Paweł, który po osobistym nawróceniu przekazał je autorowi Dziejów Apostolskich. On sam również stał się celebrytą, ale już chrześcijańskim.
ten gorliwy
Urodzony w żydowskiej rodzinie, mającej jednak obywatelstwo rzymskie, Saul otrzymał podwójne wychowanie. Pierwsze przysługujące poganinowi, w klasycznym gimnazjonie i zapewne pod opieką prywatnego preceptora. Drugie żydowskie. Wiele wskazuje, że na to ostatnie zdecydował się osobiście, bo było mu zdecydowanie bliższe.
Saul był gorliwcem, zdolnym do zabójstw i prześladowań. Jednocześnie miał niesamowity talent oratorski i błyskotliwą inteligencję. Jezus nawraca go pod Damaszkiem i posyła do pogan. Do końca życia Paweł będzie miał trudność z przebaczeniem sobie tego, że prześladował Kościół.
Z jego imieniem kojarzone jest powstanie większości Kościołów, które tworzyli nawróceni poganie. Od Jerozolimy po Rzym będzie jednym z najbardziej znanych apostołów, a jego listy przez następne setki lat będą kształtować wiarę chrześcijan. Dla niego jednak najważniejsze było to, by zostać pochwyconym przez Boga.
